شهرداری مشهد بار مترو را به تنهایی به دوش می‌کشد | تعریف ۸ پروژه کلان در سومین سال فعالیت شورا

به گزارش شهرآرانیوز مجید نژادحسین تنهاعضو شورای ششم است که در آغاز این دوره مدیریت‌شهری ابتدا در بدنه اجرایی شهرداری به‌عنوان شهردار منطقه مشغول‌به‌کار شد و بعد از دوسال کار اجرایی به شورای اسلامی شهر راه یافت. همین تجربه کار اجرایی در منطقه ۴ به‌عنوان یکی از مناطق کم‌برخوردار و منطقه یک به‌عنوان یکی از مناطق برخوردار شهر، باعث شده است تا نژادحسین با واقعیت‌های کار اجرایی در شهرداری و اتفاقاتی که از تعریف هر پروژه عمرانی تا اجرای آن در شهر می‌افتد، بیشترآشنا شود.

برای همین معتقد است بودجه عمرانی امسال شهرداری کاملا اجرایی بسته شده و کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر در بودجه ۱۴۰۳، شهرداری را به سمت پروژه‌های بزرگ که مطالعاتشان نهایی شده است و قابلیت اجرا دارند، سوق خواهد داد و شورای اسلامی شهر برای پروژه‌هایی که قرار نیست اجرا شود، هیچ اعتباری اختصاص نخواهد داد.

نژادحسین در گفتگو با ما، هم از کلان‌پروژه‌های امسال و سال آینده رونمایی کرد و از پایان‌دادن به پروژه‌های نیمه‌تمام دوره قبل خبر داد و هم از نهایی‌شدن خرید واگن برای قطارشهری و تأمین مالی شهرداری برای ساخت مترو و خرید اتوبوس‌های نو برای شهر مشهد صحبت کرد.

مردم از زودبازده‌ها راضی‌اند

یکی از موضوع‌هایی که درباره شورای ششم مطرح می‌شود، این است که رویکرد عمرانی شورا در دو سال گذشته چه بوده است و آیا این سیاست در سال‌های آینده تغییر خواهد کرد؟

شورای ششم ابتدا با دو رویکرد کار را آغاز کرد؛ یکی تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و دیگری توجه به حاشیه شهر. ما مجبور بودیم در دو سال اول پروژه‌هایی را که شورای قبل مصوب کرده و کار اجرایی‌شان آغاز شده بود، تمام کنیم، آن هم با وجود اینکه سیاست‌های ما با آن‌ها متفاوت بود. این بلاتکلیفی به ضرر مردم بود و برای همین بر پایان‌بخشیدن به این پروژه‌ها متمرکز شدیم.

از طرف دیگر، به این جمع‌بندی رسیدیم که حاشیه شهر مشهد نیاز به توجه بیشتر دارد و باید سرانه‌های خدماتی‌اش افزایش پیدا کند. به همین دلیل پروژه‌های زودبازده تعریف شد، آن هم با این رویکرد که پروژه‌ها مردم‌محور و کوچک باشد و سریع اجرایی شود. در سال اول ۱۰ میلیارد تومان به هرکدام از این محلات اختصاص داده شد و در سال دوم علاوه بر افزایش محلات هدف، اعتبار هم به ۱۵ میلیارد تومان افزایش پیدا کرد.

خیلی‌ها می‌گویند که زودبازده‌ها همان کار‌های روتین اجرایی شهرداری بود که حالا دارد با اسمی جدید اجرایی می‌شود.

زودبازده‌ها پروژه‌های روتین نبود که به مردم تحمیل شود. کسی دارد این صحبت را مطرح می‌کند که از بدنه اجرایی شهرداری به شورای اسلامی شهر آمده و در منطقه ۴ پروژه‌های زودبازده اجرا کرده است. صفر تا صد این پروژه‌ها با نظر خود مردم بود. حتی در این میان پروژه‌هایی بود که از نظر ما اولویت نداشت، ولی از نظر مردم باید اجرایی می‌شد و ما براساس نظر شهروندان عمل کردیم و درمجموع آن چیزی که نظر آن‌ها بود، اجرایی می‌شد، نه ایده و نظر شهرداری.

اگر بر اساس نظر شهرداری بود، به‌عنوان مثال هیچ‌گاه در کوچه‌های فرعی پیاده‌روسازی نمی‌شد یا پروژه‌های کوچک‌مقیاس در تعداد زیاد انجام نمی‌گرفت. ۱۰ میلیارد تومان برای هر محله در مرحله اول زودبازده‌ها یعنی ۱۰ پروژه یک‌میلیاردتومانی با ۱۰ پیمانکار مختلف. اگر قرار بود این‌ها پروژه‌های روتین باشد، شهرداری همه این پروژه‌ها را به یک پیمانکار واگذار می‌کرد و این‌قدر به مناطق شهرداری فشار نمی‌آورد. درمجموع، اجرای پروژه‌های زودبازده در محلات رضایتمندی ایجاد کرد.

این تمرکز زیاد بر حاشیه شهر و ارتقای خدمات در این مناطق، باعث نشد که از دیگرنقاط شهر غفلت شود و آن‌ها از نوسازی زیرساخت‌های شهری محروم شوند؟

در دو سال اول بر حاشیه شهر زیاد متمرکز شدیم. البته باید ویژه‌تر به این مناطق توجه می‌کردیم تا حداقل‌های سرانه‌های خدماتی در این مناطق ایجاد شود و از این نظر به متن شهر نزدیک شوند. در سال سوم برنامه این است که به مناطق برخوردارتر شهر هم توجه کنیم. به‌عنوان نمونه در زمان حضورم در شهرداری منطقه ۴، پیاده‌رو‌های انتهای خیابان پنجتن از نو ساخته شد، اما پیاده‌رو‌های خیابان سناباد در منطقه یک شهرداری مشهد اصلا وضع مناسبی نداشت. برنامه شورای ششم این است که تعادل برقرار شود و به برخی مناطق اجتماعی‌تر شهر توجه کنیم و در آن‌ها هم پیاده‌روسازی و آسفالت و... انجام شود.

پروژه‌های بزرگ در راه است

هم برخی اعضای شورای اسلامی شهر و هم برخی کارشناسان حوزه شهری معتقدند که مدیریت‌شهری در دوره ششم هیچ کلان‌پروژه‌ای تعریف نکرده است. آیا در سال سوم شورای ششم کلان‌پروژه‌ای در مشهد آغاز می‌شود؟

در سال سوم شورا پروژه‌های عمرانی بزرگ و کلان شهر را آغاز خواهیم کرد، آن هم درحالی‌که پروژه‌های بزرگ نیمه‌تمام به بهره‌برداری رسیده است. ما هشت پروژه بزرگ و تقاطع چندسطحی تعریف کردیم و در دو سال گذشته برای این پروژه‌ها کار مطالعاتی انجام دادیم و الان آماده اجرا هستند.

تقاطع شهیدفهمیده و چپ‌گرد خیام دو پروژه مهم مدیریت‌شهری برای کنترل ترافیک میدان شهیدفهمیده و صدمتری است که به‌زودی کلنگ ساختش به زمین می‌خورد. پروژه دوربرگردان شهیدمیرزایی را داریم که نزدیک افتتاح است. در بولوار وکیل‌آباد و چهل نقطه راهبردی شهر قرار است اصلاح هندسی صورت بگیرد تا ترافیک آن نقاط کنترل شود.

عملیات اجرایی پروژه تقاطع غیرهم‌سطح میدان انقلاب هم آغاز شد. پل دهرود هم که مردم به‌دنبال ساخت آن بودند، تا بیست‌ودوم بهمن افتتاح می‌شود. اتصال بولوار شهیدفخرایی به بولوار شاهد نیز یکی دیگر از پروژ‌ه‌های مهم ترافیکی است که در دستورکار قرار دارد. در بزرگراه پیامبراعظم (ص) نیز چند چپ‌گرد ساخته خواهد شد.

درمجموع بیش از هشت پروژه مهم و کلان داریم که به دور از هیجان‌های مرسوم، کار مطالعاتشان تمام شده و قرار است در همین دوره مدیریت‌شهری اجرایی شوند.

کرانه شمالی در فهرست پروژه‌های شورای ششم قرار ندارد؟

یکی از پروژ‌ه‌های شاخص شهر که باید در این دوره تعریف شود، کرانه شمالی است. این پروژه به‌شدت برای مشهد مهم و تأثیرگذار است؛ به‌ویژه برای جلوگیری و کاهش حاشیه‌نشینی. اهمیت این پروژه به‌قدری زیاد است که نماینده، ولی فقیه در خراسان‌رضوی در چندین جلسه با مدیران شهری و اعضای شورای اسلامی شهر، خواستار اجرایی‌شدن آن شدند. علاوه بر این، جمعی از نخبگان حمل‌ونقل و ترافیک به این جمع‌بندی رسیدند که توجه به کرانه شمالی برای مشهد ضروری است.

خوشبختانه مطالعات پروژه انجام و یک مرحله هم مهندسی ارزش شده است و از شهرداری درخواست کردیم طرح اجرایی آن را به شورای اسلامی شهر بیاورد تا دست‌کم یک مرحله از آن اجرایی شود. البته لازم است استانداری و راه‌وشهرسازی هم برای این مهم پای کار بیایند. در شورای اسلامی شهر اعتبار کرانه شمالی را حتما در اصلاح بودجه ۱۴۰۲ لحاظ خواهیم کرد.

در ادامه حتما بخوانید حفاری خط ۳ قطار شهری مشهد تا اردیبهشت سال آینده به اتمام خواهد رسید

به هر قیمتی پروژه اجرا نمی‌کنیم

آقای نژادحسین! شما گفتید بیش از هشت کلان‌پروژه در شهر تعریف کرده‌اید و قرار است اجرایی شود، اما آیا نیاز است که حتما در شهر کلان‌پروژه داشته باشیم؟ چون در سال‌های گذشته نگاهی در بدنه مردم و شورا شکل گرفته است که اگر پروژه بزرگی نداشته باشیم، انگار کاری در شهر نکرده‌ایم؟

واقعا لازم نیست که به هر قیمتی در شهر کلان‌پروژه داشته باشیم. این پروژه‌ها زمانی خوب است که مشکل مردم را حل کند و مطالعات به این جمع‌بندی برسد که این کار درست است و اگر انجام بدهیم، سال‌های بعد نتایجش را می‌بینیم و درنهایت اجرایش برای شهر مطلوب است. اینکه به هر دلیلی پروژه‌های ریز و درشت تعریف کنیم تا مثلا بگوییم کاری برای شهر کرده‌ایم، درست نیست.

ضمن اینکه مردم هم باهوش هستند و می‌فهمند این پروژه نیاز شهر و خودشان نبوده و کار نمایشی بوده است. تعریف و اجرایی‌کردن کلان‌پروژه زمانی درست است که بحث‌های مطالعاتی به این جمع‌بندی برسد که این کار برای شهر لازم است. در غیر این صورت نیازی به اجرای مثلا فلان تقاطع غیرهم‌سطح نیست و شاید با یک اصلاح هندسی کوچک مشکل بزرگ‌تری حل و فصل شود.

زمانی که در منطقه ۴ شهردار بودم، در صحبت‌هایی که با مردم داشتم، متوجه شدم نیاز مردم جابه‌جایی ساختمان پست برق در چهارراه مفتح است که پانزده سال بلاتکلیف مانده بود. با بررسی کوتاهی به این نتیجه رسیدیم که اختلاف حساب بین شرکت برق و شهرداری مانع این کار شده است و کل ماجرا هم این بود که شهرداری باید یک مغازه در قطارشهری به آن‌ها تحویل می‌داد و مابه‌التفاوت ریالی را هم پرداخت می‌کرد تا ساختمان را به ما تحویل بدهند.

طی چند جلسه و توافق با شرکت برق، ساختمان تحویل و تخریب شد و گره چهارراه مفتح باز شد. کل این پروژه ۵۴۰ میلیون تومان هزینه برداشت که عدد درخورتوجهی هم نیست، اما رضایتمندی و خوب‌شدن حال مردم آن محله به اندازه ۵۰۰ میلیارد تومان می‌ارزید. ما اگر آن زمان چهار تقاطع غیرهم‌سطح برای مردم آنجا می‌زدیم، نیازشان برآورده نمی‌شد و این‌قدر رضایتمندی ایجاد نمی‌کرد. تعریف پروژه کلان باید بر مبنای بررسی و پژوهش باشد و اجرای نمایشی پروژه خیانت در امانتی است که مردم به دست ما داده‌اند.

در دوره‌های قبل می‌شد کاستی‌های حمل و نقل شهر را جبران کرد

کمی از حوزه عمران شهر فاصله بگیریم و سراغ حمل‌ونقل برویم. مشهد کم‌وکسری‌هایی در زمینه اتوبوس و واگن‌های قطارشهری دارد که حتما برای تأمین آن‌ها برنامه دارید.

خط یک مترو مشهد برای تکمیل‌شدن و خدمات بهتر، شصت واگن نیاز دارد. در دوره‌های قبل که اوضاع شهرداری بهتر بود، می‌شد این کم‌وکسری خریده شود. با این همه، در حال برگزاری مناقصه برای خرید این واگن‌ها هستیم. خط‌های سه و چهار هم که واگن دارد و به محض اینکه خط سه آماده شود، وارد چرخه استفاده خواهند شد. همچنین برای خرید پانصد اتوبوس و میدل‌باس در حال مذاکره هستیم و قرار است هجده‌ماهه این تعداد خودرو به ما تحویل شود.

اگر اشتباه نکنم، شورای اسلامی شهر برای خرید اتوبوس، مجوز غیرنقدی هم به شهرداری داده است.

بله. شورای اسلامی شهر به شهرداری مجوز داد تا برای تأمین قیر و سیمان و میل‌گرد می‌تواند از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کند و برای مبلغ آن تهاتر کند. قسمت دوم این مصوبه هم این بود که مدیریت‌شهری می‌تواند تجهیزات و ماشین‌آلات را نیز با همین شیوه تهاتر بخرد. به استناد این مصوبه، به شرکت‌های ساخت اتوبوس اعلام کردیم که بیشتر از ۲۵ درصد نقد نمی‌پردازیم و مابقی را از طریق تسهیلات و زمین و پروانه پرداخت می‌کنیم. برخی تولیدکننده‌ها هم موافقت کردند و درنهایت به این جمع‌بندی رسیدیم که با همین رویکرد پانصد اتوبوس و میدل‌باس بخریم.

شهرداری تهران چندی پیش توانست مجوز واردات اتوبوس نو و کارکرده را دریافت کند. ما در مشهد قصد نداریم این راه را هم تجربه کنیم؟

با بسیاری از شرکت‌ها که برای خرید اتوبوس صحبت کردیم، اعلام کردند که می‌خواهند اتوبوس وارد کنند و یکی از گزینه‌ها هم کشور چین است. البته تهران هم فرایندی را برای واردکردن اتوبوس طی و اعلام آمادگی کرده است تا این تجربه را انتقال بدهد. قرار شد مسیری را که تهران برای واردات اتوبوس رفته است، دریافت کنیم و اگر مناسب بود، ما در مشهد نیز با همان مبانی بتوانیم درخواست خرید و واردات اتوبوس داشته باشیم. ما هردو این مسیر‌ها که پیش رویمان است، طی می‌کنیم و درنهایت مسیری را انتخاب می‌کنیم که کارمان را تسریع کند و محصول را زودتر به دست شهرداری برساند.

ماجرای برقی‌کردن ناوگان اتوبوس و تاکسی‌رانی در کلان‌شهر‌های کشور به‌تازگی داغ شده است. تهران هم یکی‌دو هفته پیش از تاکسی‌های برقی‌اش رونمایی کرد، درحالی‌که شهرداری مشهد اولین‌بار در کشور قصد داشت از اتوبوس برقی در ناوگان خودش استفاده کند و حتی در ساخت این اتوبوس با شرکت مپنا شریک شد. دریافت استاندارد‌های آن اتوبوس و به‌کارگیری‌اش در خط یک بی‌آر‌تی به کجا رسید و آیا برقی‌کردن تاکسی‌ها در مشهد شدنی است؟

برای برقی‌کردن ناوگان حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه تاکسی باید از وضعیت اقتصادی مردم مطمئن شویم؛ اینکه اصلا توان پرداخت مابه‌التفاوت و تسهیلات مربوط به این ناوگان را دارند یا نه. یا اصلا شهرداری توان پرداخت تسهیلات نوسازی ناوگان برای برقی‌شدن را دارد یا خیر و آیا زیرساخت استفاده از خودرو برقی در شهر فراهم است؟

قیمت یک خودرو برقی که به‌تازگی رونمایی و به تاکسی تبدیل شده، بیش از یک‌میلیارد تومان است و من در مدیریت‌شهری چطور می‌توانم به تاکسی‌رانی که الان سمند، سورن یا پژو معمولی دارد، کمک کنم که آورده‌اش به آن عدد برسد و این تاکسی‌ران چقدر باید کار کند و قسط‌های این وام و مابه‌التفاوت را بپردازد؟ در زمانی که دولت اوضاع خوبی ندارد و مطالبات شهرداری را درست پرداخت نمی‌کند، آیا مدیریت‌شهری امکانش را دارد که تسهیلات کم‌بهره برای جایگزینی ناوگان تاکسی‌های بنزینی با برقی به متقاضیان بدهد؟

ما داریم روی این موضوعات کار می‌کنیم و متناسب با واقعیت جلو می‌رویم و قرار نیست کار نمایشی انجام بدهیم، اما در ماجرای اتوبوس‌رانی بیش از هزار اتوبوس فعال در مشهد داریم که کیفیت خوبی دارد و حتی از بسیاری کلان‌شهر‌های کشور بهتر و جلوتر هستیم. برای برقی‌سازی ناوگان اتوبوس شهر دنبال کار نمایشی نیستیم و زمانی که مطمئن شویم ماجرای شارژ این اتوبوس‌ها، مدل خدمت‌رسانی و تأمین قطعات و... را می‌توانیم جلو ببریم، آن وقت به‌صورت جدی و رسمی اقدام خواهیم کرد.

تأثیر پروژه‌های زیرساختی در بلند مدت است

آخرین وضعیت مترو مشهد چگونه است؟ شهرداری دارد تنهایی بار ساخت آن را به دوش می‌کشد یا کمک‌های دولتی هم به دست مدیریت‌شهری رسیده است؟

شهرداری برای مترو خودش به تنهایی دارد بار را به دوش می‌کشد و به این جمع‌بندی رسیده‌ایم با وضعی که دولت دارد، نمی‌تواند به ما کمکی بکند. فعلا روی دولت حساب نمی‌کنیم و کار مردم و این پروژه مهم را به اعتبار دولتی گره نزده‌ایم. خوشبختانه بخش زیادی از اوراقی را که در بودجه کشور برای مترو درنظر گرفته شده بود، مشهد جذب کرد و درعمل همان اوراق دارد ساخت مترو مشهد را پشتیبانی می‌کند و جلو می‌برد.

تمرکز ما بر فاز اول خط سه مترو است، اما این باعث نشده که به دیگرخط‌ها توجهی نداشته باشیم و کار خط چهار و تکمیل خط دو هم به‌صورت هم‌زمان در حال انجام است. فاز یک خط سه مترو مشهد اوایل سال ۱۴۰۳ به بهره‌برداری خواهد رسید؛ هرچند که ساخت هرکیلومتر مترو ۲۵۰۰ میلیارد تومان برای شهرداری هزینه دارد و هزینه هر ایستگاه مترو نیز ۵۰۰ میلیارد تومان است.

این‌طور که به نظر می‌رسد، بیشتر تمرکز شورای اسلامی شهر در حوزه‌های زیرساختی مثل مترو است و قصد دارید که زیر زمین بیشتر فعالیت کنید.

ما روی پروژه‌های زیرساختی شهر متمرکز شده‌ایم؛ هرچند که سعی کرده‌ایم تلفیقی از پروژه‌های زیرساختی مثل مترو و انجام پروژه‌هایی مثل تقاطع‌های غیرهم‌سطح را در شهر داشته باشیم. چون ساخت مترو زیر سطح شهر فعال است و کار ساخت‌وساز آن در عمق زمین دارد اجرا می‌شود، هزینه‌های آن و فعالیت‌هایی که در حال انجام است، به چشم مردم نمی‌آید.

اگر همین اعداد و ارقامی که صرف مترو می‌شود، در پروژه‌های دیگری که جلو چشم مردم است، هزینه شود، خیلی به چشم می‌آید، اما شاید تأثیر پروژه‌های زیرساختی را نداشته باشد. زیرساختی‌ها شاید در کوتاه‌مدت اثر آن‌چنانی نداشته باشند، اما در درازمدت تأثیر زیادی در وضعیت شهر خواهند داشت و گره‌های بسیاری را باز خواهند کرد.

بودجه عمرانی سال آینده شهرداری مشهد با چه رویکردی تعیین شده است؟

برای بودجه عمرانی سال آینده به‌دنبال بودجه‌ای کاملا اجرایی بودیم. یعنی در شورای اسلامی شهر بودجه‌ای رؤیایی تصویب نخواهیم کرد که شهرداری نتواند اجرا کند. یا اگر شهرداری خواست به سمت اجرای پروژه‌های کوچک و ریز برود، ما در شورای اسلامی شهر آن‌ها را به سمت پروژه‌های بزرگ که مطالعاتش انجام شده است، سوق خواهیم داد. درمجموع بودجه عمرانی ۱۴۰۳ طوری بسته شده است که پروژه‌های بزرگ با رویکرد اجرایی در آن گنجانده شود و این‌طور نباشد که شورا بودجه‌ای را برای پروژه‌هایی تصویب کند که شهرداری قرار نیست آن را اجرا کند.